De Nieuwe Toneelbibliotheek

Goeie avond, geacht publiek.

Ik ben gelukkig om jullie te zien. En mijn intuïtie vertelt me dat jullie ook blij zijn om mij te zien. Ik ben een dienaar van de schoonheid. Lijkt dit niet op de openingszinnen van een van mijn theaterteksten? Mijn naam is Jan Fabre. Is dit waar? Sommige mensen denken dat het een kunstenaarsnaam is, dat ik die naam verzonnen heb. Het zou kunnen, want ik geloof in de leugen van de verbeelding.
Ik ben een beeldend kunstenaar en ik schrijf theaterteksten. Ik gebruik woorden en zinnen als materiaal om mijn installaties en sculpturen te assembleren. Mijn teksten zijn driedimensionaal. Mijn teksten bestaan in en buiten de tijd om. Ze liggen ingebed in hun eigen structuur en laten zich niet zomaar verklaren. Want ik speel graag een spel met symbolen, motieven en herhalingen, met platvloerse teksten, met lyrische poëzie en zelfs met hermetische zinnen. Ik creëer verschillende mythische werelden die naast elkaar bestaan, met de kracht van de impulsiviteit en met de directheid van een fysieke en mentale performance. Mijn theaterteksten zijn mijn kunstenaarsmanifesten.
Ik ben een theatermaker en ik schrijf theaterteksten. Want mijn theaterteksten reflecteren mijn theaterpraxis en denken. Ik schrijf al meer dan 30 jaar teksten voor mijn favoriete performers. Ik zeg bewust 'performers' want in mijn denken over theater en dans is het begrip acteur of danser een overblijfsel van het 19de-eeuwse burgerlijk theater en ballet. De performer, in mijn theatergezelschap en theaterpraktijk, is iemand die zichzelf heeft geperforeerd met de betekenis van het fysieke lichaam, van het erotische lichaam en van het spirituele lichaam via de kennis en de ervaring van het gedisciplineerde lichaam. Met andere woorden, hij is doordrongen van een grondige kennis van het klassiek acteren of dansen maar kent ook de persoonlijke wreedheid om zijn mentale en fysieke grenzen te verleggen, hij kan door zijn kennis van de beeldende kunst en de performance kunst, nieuwe impulsen onderzoeken en ontwikkelen. Samen met die performers heb ik de afgelopen dertig jaar een serie oefeningen, een gedragslijn ontwikkeld, om de performer van de 21ste eeuw te vormen en te definiëren. Pas na een aantal jaren samenwerken en denken krijgt de performer de poëtische eretitel 'Krijger van de schoonheid'. Mijn krijgers van de schoonheid: "They don't become somebody else, they become something else". Ze transformeren, tot iets dierlijk met menselijke sluwheid, tot iets engelachtig met duivelse streken. Mijn krijgers van de schoonheid: Zij materialiseren mijn theaterteksten via hun lichaamstaal, met lijf en leden, want spreken is een fysieke aangelegenheid. Zo ontwarren zij de raadsels die zich onder de oppervlakte van mijn teksten schuil houden.
Mijn theaterwerk situeert zich buiten de traditie van het psychologisch theater, buiten het theater van de identificatie, het behoort niet tot de traditie van de tragedie, noch tot het fysieke theater, noch tot het zogezegde visuele theater. En ook niet bij de zichzelf uitgeroepen avant-garde. Ik heb nooit in termen gedacht van 'het nieuwe' of 'ik ben avant-garde', eerder aan 'derrière-garde' of' van geen enkele garde'.
Mijn theaterteksten zijn archaïsche allegorieën. Ze bewegen tussen het middeleeuwse spel en het conceptuele denken. Ze streven een soort transcendente tijdloosheid na. Ze zijn doordrongen van een vitale naïeve droom, om de leugen van de verbeelding, dus mijn geconstrueerde waarheid, in het gezicht te kijken. Zonder enige vorm van relativering of gespeelde ironie. Mijn theaterpraxis wil niets te maken hebben met de traditie van het 19de-eeuwse burgerlijk theater dat in Europa nog al te vaak beoefend en in stand gehouden wordt. Naar het schijnt is Antonin Artaud de naam van een venerische ziekte, naar het schijnt zijn Ionesco en Arabal een komisch Hollywoodduo uit de jaren vijftig, naar het schijnt wachten we beter niet op Godot, naar het schijnt is Heiner Müller een DDR-Stasi spion en Peter Handke een Servische Milosovic sympathisant. Naar het schijnt zijn het een voor een, gevaarlijke figuren die niet passen binnen het burgerlijk theater van de 21ste eeuw. En misschien ben ik een pathetisch prediker waar niemand naar luistert? Een figuur op het marktplein die schreeuwt dat hij niets te maken heeft met het brave politiek correcte theater dat zichzelf verkoopt als Joop Van Den Ende Musicals? Misschien pas ik niet in deze tijd? Want ik ben een afwijkende mens met obsessies, zoekend naar wat niet te krijgen valt, begrijpend wat buiten mijn bereik ligt. Ben ik een primitief en primair beest omdat ik mijn publiek een mythisch mensbeeld wil voorhouden, volstrekt antihistorisch en antipsychologisch? Een mensbeeld dat alleen de spoken van zijn verlangens en van zijn angsten toont?
Mijn allegorische personages, mijn zinne-poppen, mijn über-marionetten incarneren de problematiek van de mens als verschijnsel. Mijn personages zijn Elckerlyc-figuren Ze zijn iedereen en niemand en ze bevolken hun eigen dromen In het spiegelbeeld daarvan creëren ze hun eigen nachtmerries. Mijn personages zijn schizofrene profeten met heldhaftige allures Ze zijn in de meest radicale zin verloren in deze wereld Ze zoeken naar een mythische wereld of creëren zelf een utopisch wereldbeeld.
Mijn theaterteksten zijn geschreven in een geheimtaal. Het zijn sculpturale plattegronden van verbeelding, met een soort uitvouwsysteem dat je moet openen en waarin je moet afdalen. Dan pas kan je begrijpen waarover het gaat, dan pas kan je de labyrinten die mijn theatervoorstellingen zijn, begrijpen en ervaren. Ik hoop dat de toeschouwer na het zien van een van mijn voorstellingen beseft, dat de theatertekst niet alleen de lont was, maar ook de afgekoelde neerdwarrelende as van een lang vervlogen vurige droom.
Theaterauteurs van vandaag zijn een uitstervend ras en als we niet oppassen verdwijnt het auteurschap tussen de plooien van de geschiedenis.
Ik neem hier het woord om 3 theaterauteurs in het voetlicht te plaatsen. 3 genomineerde theaterauteurs De namen zijn u bekend: Paul Pourveur, Alex van Warmerdam en Peer Wittenbols.
Mijn betoog is een pleidooi voor dit bijzonder ras van theaterauteurs die helden zijn.
Daarom zeg ik u: "We need heroes now"
We schrijven de eerste maal Met rode bloemen WE NEED HEROES NOW (1)
In een wereld waarin chronische instabiliteit herhaaldelijk ontaardt in gruwelijke gewelddadigheden op een gigantische schaal
Het is ook een wereld die eindeloos veel kansen biedt aan onze held Waar is onze held? Ik ruik hem Waar is die verleidelijke verschijning die met rode bloemen ten strijde trekt Hij kent het geweld van de esthetica en de esthetica van het geweld Schoonheid kweekt heldenmoed FUCK YOU SIGMUND FREUD
Zijn we radeloos? Verlangen we naar een verleider met een geniaal acteertalent? Hunkeren we naar vleesgeworden moed met een theatrale heldhaftigheid? Ik zeg het nu! Voor de tweede keer Waar is onze held? Waar is hij! Ja, het is een man En zelfs als het een vrouw zou zijn dan zou ze mannenkleren dragen om het pantheon der helden te betreden FUCK YOU SIGMUND FREUD FUCK YOU KAREN HORNEY FUCK YOU MARY AINSWORTH AND FUCK YOU ANNA FREUD
Zijn we radeloos? Verlangen we naar een voorvechter met een oneindige strijdlust? Hunkeren we naar een rebel met een intimiderende bravoure? Ik zeg het nu! Voor de derde keer Waar is onze held? Die alles voor ons over heeft Zelfs zijn leven Om zijn uniekheid te doen gelden Om zijn sterfelijkheid waarde en betekenis te geven en aan de vergetelheid te ontsnappen FUCK YOU SIGMUND FREUD FUCK YOU KAREN HORNEY FUCK YOU MARY AINSWORTH FUCK YOU ANNA FREUD AND FUCK YOU ALFRED ADLER
Zijn we radeloos? Verlangen we naar een beschermer met een oprechte verhevenheid? Hunkeren we naar een verlosser met een bedwelmende bekoring? Ik zeg het nu! Voor de vierde keer Waar is onze held? Die als kleine man het waagt om zich tegen reuzen te verzetten Die met subversieve en ironische humor de spot drijft met het extreme en gevaarlijke gezag FUCK YOU SIGMUND FREUD FUCK YOU KAREN HORNEY FUCK YOU MARY AINSWORTH FUCK YOU ANNA FREUD FUCK YOU ALFRED ADLER AND FUCK YOU ERIK ERIKSON
Zijn we radeloos? Verlangen we naar een drager van archaïsche edelheid met een opzwepend redenaarstalent? Hunkeren we naar een revolutionair partizaan met onwankelbare moed? Ik zeg het nu! Voor de vijfde keer Waar is onze held? Die bereid is zijn menselijkheid helemaal af te leggen en helemaal dierlijk te worden Die een naam heeft als een toverspreuk met een magische uitwerking Die altijd trouw is aan zichzelf en aan zijn principes FUCK YOU SIGMUND FREUD FUCK YOU KAREN HORNEY FUCK YOU MARY AINSWORTH FUCK YOU ANNA FREUD FUCK YOU ALFRED ADLER FUCK YOU ERIK ERIKSON AND FUCK YOU KURT LEWIN
Zijn we radeloos? Verlangen we naar een briljante outsider met een tomeloze charme Hunkeren we naar een vrije zwerver met een absolute keuze Ik zeg het nu! Voor de zesde keer Waar is onze held? Die de waarde kent van snelheid en die daar kan verschijnen waar het niet verwacht wordt Schokkend en ontzagwekkend zoals een bovennatuurlijke verschijning Die de oppositie kan demoraliseren en ons, bondgenoten, nieuwe moed kan geven Ik zag hem even... denk ik FUCK YOU SIGMUND FREUD FUCK YOU KAREN HORNEY FUCK YOU MARY AINSWORTH FUCK YOU ANNA FREUD FUCK YOU ALFRED ADLER FUCK YOU ERIK ERIKSON FUCK YOU KURT LEWIN AND FUCK YOU CARL JUNG
Zijn we radeloos? Verlangen we naar een visionair krijger met een dwingend doel, roem Hunkeren we naar een waarachtige ridder uit lang vervlogen tijden met een schitterende en zuivere intensiteit Ik zeg het nu! Voor de zevende keer Waar is onze held? Die een legende is Iemand wiens zelfverzonnen mythe een uitvinding is van een indrukwekkende grandeur Een man die een grote plaats inneemt in onze verbeelding FUCK YOU SIGMUND FREUD FUCK YOU KAREN HORNEY FUCK YOU MARY AINSWORTH FUCK YOU ANNA FREUD FUCK YOU ALFRED ADLER FUCK YOU ERIK ERIKSON FUCK YOU KURT LEWIN FUCK YOU CARL JUNG AND FUCK YOU IVAN PAVLOV
Zijn we radeloos? Verlangen we naar een glorieuze verzetstrijder Met een schijn van grootsheid Hunkeren we naar een pacifist die vecht met goddelijke stupiditeit Ik zeg het nu! Voor de achtste keer! Waar is onze held? Die zichzelf gevormd heeft door het verleden En die de vorm zal bepalen van onze toekomst Die we willen aanbidden en vereren Ik voel hem Hij heeft het aura van een bijna-menselijke tragiek FUCK YOU SIGMUND FREUD FUCK YOU KAREN HORNEY FUCK YOU MARY AINSWORTH FUCK YOU ANNA FREUD FUCK YOU ALFRED ADLER FUCK YOU ERIK ERIKSON FUCK YOU KURT LEWIN FUCK YOU CARL JUNG FUCK YOU IVAN PAVLOV AND FUCK YOU ALFRED BINET
Zijn we radeloos? Verlangen we naar een oprichter van een nieuwe academie met een natuurlijke leiderskwaliteit Hunkeren we naar een energieke jonge dictator met een oude levenswijsheid Als je het volk wil leiden, moet je het volgen (2) Ik zeg het nu! Voor de negende keer Waar is onze held? Die godgecreëerde aristocraat De geschiedenis van de wereld is zijn levensbeschrijving Waar is hij? Is hij weer op de vlucht met de hartverscheurende illusie van een verslagen idealist? FUCK YOU SIGMUND FREUD FUCK YOU KAREN HORNEY FUCK YOU MARY AINSWORTH FUCK YOU ANNA FREUD FUCK YOU ALFRED ADLER FUCK YOU ERIK ERIKSON FUCK YOU KURT LEWIN FUCK YOU CARL JUNG FUCK YOU IVAN PAVLOV FUCK YOU ALFRED BINET AND FUCK YOU WILLIAM JAMES
Zijn we radeloos? Verlangen we naar een filosoof-piraat met een vulgair maar verrukkelijk karakter Hunkeren we naar een universele donor met een eigen retoriek met een verlangen om te vernietigen te veranderen iets nieuws te creëren Ik zeg het nu! Voor de tiende keer Waar is onze held? Ik zie de sporen van zijn levenssap Voor zijn vijanden is hij een duidelijk doelwit Is hij gekwetst? Voor ons, volgelingen Een droombeeld Is hij gewond? FUCK YOU SIGMUND FREUD FUCK YOU KAREN HORNEY FUCK YOU MARY AINSWORTH FUCK YOU ANNA FREUD FUCK YOU ALFRED ADLER FUCK YOU ERIK ERIKSON FUCK YOU KURT LEWIN FUCK YOU CARL JUNG FUCK YOU IVAN PAVLOV FUCK YOU ALFRED BINET FUCK YOU WILLIAM JAMES AND FUCK YOU CARL ROGERS AND FUCK ALL YOU SECOND RATE, THIRD RATE AND FOURTH RATE PSYCHO-FUCKERS
Zijn we radeloos? Verlangen we naar een symbolische profeet met een antieke eredienst Hunkeren we naar een altruïstische dandy-dichter met een romantische ziel Ik zeg het nu! Voor de elfde keer Waar is onze held? Die zegevierende held is een heilige martelaar Hij verovert niet Hij arriveert Hij is de brenger van de kleur van vrijheid En incarneert de tragische schoonheid van de nederlaag Hij zal sterven maar hij zal niet dood zijn Zal ik zijn wonden stelpen en verzorgen? Ik hoor hem
Held:Je dicht nooit de wonde waaruit schoonheid sijpelt Laat mijn rode bloemen bloeien tot ik leeg ben
Zijn we radeloos? Verlangen we naar een authentiek creatief wezen met een oprecht geloof in de leugen van de verbeelding Hunkeren we naar een artistiek model met een nietsontziende kracht tot transformatie Ik zeg het nu! JESUS CHRIST! Voor de twaalfde keer Waar is onze held? Waar is onze mooie kristallen vaas? Waar we onze rode rozen kunnen in schikken Om ons huis te versieren Om onze liefde te bewonderen
We schrijven de laatste maal Met het rozen-bloed WE NEED HEROES NOW
_______________________________________________________
(1) Op 12 september 2001, voor Ground Zero in New York, werd een groep mensen gefotografeerd met een spandoek waarop stond WE NEED HEROES NOW (2) Lao-Tse, Tao Te Tjing, tekst 66 (3) F. Nietsche (4) Als een echte lafaard alles gebruikt wat ik kon vinden omtrent helden
    •