De Nieuwe Toneelbibliotheek

Boekjeslijst
login | registreren?
toon alle schrijvers (583)

Aischylos

 

Aischylos (of Aeschylus) werd rond 525 v. Chr. geboren in een adellijke, aristocratische familie te Eleusis, in de buurt van Athene. Hij is de eerste grote klassieke tragediedichter (525-456 v.C.) van Griekenland waarvan werk nog te lezen is. Van zijn ongeveer negentig stukken zijn er slechts zeven overgeleverd.

Biografie

Aischylos (of Aeschylus) werd rond 525 v. Chr. geboren in een adellijke, aristocratische familie te Eleusis, in de buurt van Athene. Hij is de eerste grote klassieke tragediedichter (525-456 v.C.) van Griekenland waarvan werk nog te lezen is. Van zijn ongeveer negentig stukken zijn er slechts zeven overgeleverd.

Aischylos nam in zijn overgeleverde stukken grote maatschappelijke kwesties als onderwerp. In Perzen, dat ging over de overwinning van de Grieken op de Perzen in de zeeslag bij Salamis, liet hij zien wat dat deze nederlaag voor de verliezers betekende. In Prometheus stelt hij tegenover de tirannie van Zeus de ‘goede vorst’ Prometheus, die opkwam voor de mensen. Zeven tegen Thebe laat zien wat er voor gruwelijks gebeurt als koningszonen met elkaar oorlog voeren over de vraag wie hun vader mag opvolgen. Smekelingen houdt zich bezig met het lot van asylzoekers. De Oresteia legt het fundament onder de overgang van het matriarchaat naar het patriarchaat (van het primaat van het moederrecht naar dat van het vaderrecht) en de instelling van de rechtspraak door burgers in plaats van de vorst.


Aischylos is de grondlegger van de klassieke Attische tragedie. Hij heeft het religieuze drama ingrijpend gewijzigd door er de volgende elementen aan toe te voegen:
– invoering van een tweede speler (deuteragonist), met wie de eerste in dialoog treedt (terwijl in de vroegere drama’s de dialoog plaatsvond tussen de enige speler en het koor); deze techniek maakte een concrete actie en een botsing van karakters mogelijk; N.B. in zijn latere stukken nam Aischylos van Sophokles de derde acteur tritagonist over.
– vermindering van het lyrische gedeelte; het aandeel en de betekenis van het koor verminderde mettertijd, waardoor de handeling en de dialoog tussen de acteurs prioritair werd;
– invoering van de trilogie, bestaande uit een reeks van drie tragedies over hetzelfde onderwerp; of Aischylos ook de tetralogie (d.i. een trilogie + een saterspel) invoerde is niet zeker.

 

Toneelwerk

De Oresteia (Agamemnon, Offerplengsters, De Eumeniden) – 458
De Smekelingen – 463?
Zeven tegen Thebe – 467
Prometheus (geketend, verlost, vuurdrager) – 466-459
De Perzen – 472

Contact

nr Vertaler titel personages boekjes jaar taal status
1 Tom Blokdijk Prometheus 8 #558 460 v Chr. NL downloaden

Tom Blokdijk (1939) is dramaturg geweest bij Theatergroep Hollandia van Johan Simons en Paul Koek, De Salon van Annemarie Prins en het RO Theater van Franz Marijnen. Verder leidde hij de Acteursopleiding van de Theaterschool Amsterdam van 1974 tot 1981, en was hij eindredacteur, en later redacteur, van het vaktijdschrift Toneel Teatraal. In 2007 verscheen een selectie uit zijn artikelen in BlokboekBlokschijf, Tom Blokdijk over theater 1970-nu. Naast een twintigtal vertalingen maakte hij meer dan veertig bewerkingen voor het toneel.

Voor de Grieken is de god Prometheus – Hij die vooruitziet – degene die de mensen de voorrechten van de goden schonk: het vuur en de cultuur. Hij kon dat doen, dacht hij, omdat hij degene was die met zijn slimheid Zeus aan de macht over de goden had geholpen. Maar Zeus laat hem met ijzeren boeien vastklinken aan een hoge rots aan het einde van de wereld. Daar krijgt hij bezoek van goden en van mensen. Hij vertelt ze dat Zeus op zijn beurt van zijn troon gestoten wordt en dat hij al weet door wie. Beschaving roept agressie op van wie de macht heeft. De verdediging daarvan kost waanzinnig veel pijn en het uiterste aan volharding.

opvoergegevens: Theatergroep Hollandia / Johan Simons

inkijken
boekje €12,50 + bestellijst
PDF download